Instytucja dozoru elektronicznego została uregulowana w Rozdziale VIIa Kodeksu wykonawczego. System dozoru elektronicznego to inaczej system wykonywania kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym,  przy jednoczesnym kontrolowaniu zachowania skazanego przy użyciu odpowiednich środków technicznych, którymi są m.in. nadajniki, centrala monitorowania czy rejestratory stacjonarne i przenośne. Celem stosowania dozoru jest powstrzymywanie skazanego od przebywania w określonych miejscach oraz zapobieganie powrotowi do działalności przestępczej.

Sądem właściwym w sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa. Wobec tego, jeżeli wyrok skazujący wydał np. Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, sądem właściwym do rozpoznania wniosku w przedmiocie dozoru elektronicznego będzie Sąd Okręgowy, Wydział Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń w Szczecinie.

Zgodnie z Kodeksem wykonawczym, kara może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego jedynie wówczas, gdy pozwalają na to warunki techniczne obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi. W tym celu, wraz z wnioskiem o dozór kieruje się do sądu oświadczenie, w którym podaje się adres, pod którym skazany będzie przebywał i wykonywał karę w systemie dozoru. Jeżeli skazany zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi, warunkiem rozpoczęcia dozoru stacjonarnego jest uprzednia pisemna zgoda tych osób złożona do sądu, obejmująca także umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności kontrolnych. Oznacza to, ze osoby, które mieszkają ze skazanym muszą złożyć pisemne oświadczenie, z którego będzie wynikała zgoda na odbywanie przez skazanego kary w systemie dozoru. Sąd przed rozstrzygnięciem sprawy sprawdza, czy faktycznie pod wskazanym adresem istnieją warunki techniczne, pozwalające na wykonywanie kary poza Zakładem Karnym.

Czy wobec tego każdy może wystąpić z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru?

Nie. Przesłanki warunkujące uwzględnienie wniosku w przedmiocie dozoru elektronicznego zostały wymienione przez ustawodawcę w art. 43 la KKW. W myśl przepisu, sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;

2) jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;

3) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;

4) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;

5) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.

Przed wydaniem postanowienia o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny wysłuchuje skazanego lub jego obrońcę.

Skazany wraz z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego powinien złożyć do Sądu, który wydał orzeczenie, wniosek o wstrzymanie wykonania orzeczonej kary. Sąd rozpoznaje wniosek na posiedzeniu niejawnym. Wstrzymanie wykonania kary do czasu rozpoznania wniosku o dozór elektroniczny, pozwoli skazanemu pozostać na wolności do zakończenia przedmiotowego postępowania.

Rozpoczęcie wykonywania dozoru elektronicznego następuje z dniem, w którym wobec skazanego uruchomiono środki techniczne niezbędne do wykonywania kary w tym systemie.

Na postanowienie sądu penitencjarnego o odmowie udzielenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego przysługuje zażalenie skazanemu lub jego obrońcy, prokuratorowi, a także sądowemu kuratorowi zawodowemu lub dyrektorowi zakładu karnego, jeżeli składali wniosek o udzielenie zezwolenia. Ponowny wniosek skazanego lub jego obrońcy o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w art. 43la, w tej samej sprawie, złożony przed upływem 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia, pozostawia się bez rozpoznania.